Το μοντέλο που παρουσιάζεται, αναφέρεται σε ένα υπαρκτό καίκι τύπου (Βαρκαλάς) Αγ Γεώργιος Ν.Β.299 - Πατρίδα Ζαγορά, των αφών Γκαγκάκη. Είναι το χρονικό της τελευταίας περιόδου μιας ένδοξης ναυτιλίας του τόπου, η οποία ξεκινά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (με μαρτυρία του 1639) και φθάνει να ολοκληρώνεται κοντά στο 1962. Η ιστιοφορία του καϊκιού περιορίζεται σε μία βοηθητική μπούμα, ενώ ως κύριο μέσο πρόωσης φέρει μηχανή.
Χαρακτηριστικά
| Όνομα μοντέλου: | ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ |
| Τύπος γάστρας : | Βαρκαλάς |
| Τύπος ιστιοφορίας : | Μπούμα με μηχανή |
| Κλίμακα : | 1:30 |
| Μήκος γάστρας : | __,0 cm |
| Ολικό μήκος : | __,0 cm |
| Πλάτος : | __,0 cm |
| Ύψος : | __,0 cm |
Λίγα λόγια για το μοντέλο
Όταν πρωτοεπισκέφτηκα τις περίφημες παραλίες Χορευτού Αη Γιάννη, πριν από μερικές δεκαετίες, μου ήταν αδιανόητο να φανταστώ καράβια, καϊκια, ναυτεμπόριο, σ΄ αυτό το αλίμενο μέρος, εάν δεν έβλεπα μια μεγάλη φωτογραφία στο φούρνο του Αη -Γιάννη. Σ΄ αυτή τη φωτογραφία, ο φωτογράφος (Στ. Στουρνάρας) έχει αποθανατίσει τρεχαντήρια, βαρκαλάδες, περάματα μαζί με μικρότερες βάρκες τραβηγμένα στην αμμουδιά. Στην εύλογη απορία μου για το πού έχει γίνει η λήψη της φωτογραφίας, πήρα την απάντηση «εδώ μπροστά στην παραλία μας!».
Η δεύτερη προσέγγιση στην ναυτιλία της Ζαγοράς, ήταν όταν έπεσε στα χέρια μου ένα μικρό βιβλιαράκι, 50 μόλις σελίδων, του Κώστα Στούρνα, με τίτλο «Το σχολείο της θάλασσας» του 1968, αποκαλυπτικό σε μένα μιας ένδοξης ναυτιλίας που άκμασε σε καιρούς και τόπους δύσκολους!
Η τρίτη και πληρέστερη προσέγγιση, έγινε όταν αργότερα γνώρισα τον κύριο Μανώλη Γκαγκάκη, γόνο παλιάς οικογένειας πλοιοκτητών στη Σκάλα του Χορευτού, με τις προσωπικές αφηγήσεις του, αλλά και με τα γραπτά του.
Το ιστορικό
Το ιστορικό του καϊκιού (Βαρκαλάς) Αγ Γεώργιος Ν.Β.299 - Πατρίδα Ζαγορά, των αφών Γκαγκάκη, είναι το χρονικό της τελευταίας περιόδου μιας ένδοξης ναυτιλίας, η οποία ξεκινά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (με μαρτυρία του 1639) και φθάνει να ολοκληρώνεται κοντά στο 1962.
Το καϊκι, πριν περάσει στους αδελφούς Γκαγκάκη, φέρεται να έχει ιστορία διάφορων τόπων ελλιμενισμού και ιδιοκτητών, με τελευταίο κάποιον Σταμάτη Μανίνη (από κείμενο του Γκαγκάκη), μια φαμίλια (οικογένεια) δυνατή στην πλοιοκτησία, στο εμπόριο και στη ναυτιλία. Ταξίδεψαν με τα ιστιοφόρα τους από τη Σκύρο και εγκαταστάθηκαν στο Πήλιο στα τέλη του 19ου αιώνα, είτε για λόγους ασφαλείας, είτε για λόγους εμπορικού ενδιαφέροντος. Μέλη αυτής της οικογένειας από τη Σκύρο, βεβαίωσαν την καταγωγή τους και από τη ναυτική οικογένεια Manini Γένοβας. Αναφέρεται ακόμα όταν η πρώτη γνωριμία του καϊκιού με την θάλασσα, στην περιοχή βορείου Αιγαίου, αρχίζει με έναν φόνο που πιθανολογείται να είναι κάποιου συνδικαλιστικού στελέχους της Λαυρεωτικής γύρω στα 1910. Ο δράστης τότε, ξέφυγε με το καϊκι του προς Βορρά (Β.Εύβοια - Β.Σποράδες – Παγασητικός – Χαλκιδική - Πήλιο και κρυπτόμενος επιμελώς, αλλάζοντας στο καίκι ονόματα, νηολόγια, χρωματισμούς κ.ο.κ. κατέληξε στην περιοχή του Αη Γιάννη και Χορευτού Πηλίου. Συνέταιρός του κάποιος Σταμάτης Μανίνης.
Από τον Σταμάτη Μανίνη, πριν το 1935, αγοράζει πρώτα ο Νίκος Γκαγκάκης το καϊκι, το οποίο μέχρι τότε ήταν δίστηλο ιστιοφόρο (πιθανώς Μπρατσέρα) και το μετατρέπει σε μονόστηλο με ιστιοφορία μπούμας. Ακολουθεί συνιδιοκτήτης ο Κώστας.
Τότε είναι που τοποθετείται από το Βολιώτικο εργοστάσιο κατασκευής του Κανάκη, η μηχανή των 30HP. Μία μηχανή αρκετά μεγάλη για τα δεδομένα της εποχής, η οποία στην μπουνάτσα του δίνει ταχύτητα 8 μιλίων. Το καϊκι δουλεύει πολύ καλά, κάνοντας εμπόριο, μεταφέροντας από το Πήλιο, κυρίως προς Ανατολικό Αιγαίο Λήμνο (Κάστρο- Μούδρο), Λέσβος (Μυτιλήνη, Μόλυβο, Καλλονή Πλωμάρι, Σίγρι) Καβάλα, Θάσο, Χίο, Θεσσαλονίκη, Σάμο κ.α.
Τα λιμάνια προορισμού, ένα ή περισσότερα, διαλέγονται ανάλογα με τα προϊόντα που τραβούσαν οι αγορές τους. Καθοριστικό ρόλο έπαιζαν οι τιμές, ενώ οι τοπικοί αντιπρόσωποι των εμπόρων, φρόντιζαν να γνωστοποιούνται τηλεγραφικά!
Τα προϊόντα του Πηλίου, μήλα… κυρίως φυρίκι (χαρακτηριστική η μαρτυρία του Μ. Γκαγκάκη… «όταν έπιανε Ζαγοριανό καϊκι, το λιμάνι ευωδίαζε φυρίκι», αχλάδια, κάστανα, φουντούκια, καρύδια, ξυλεία, καυσόξυλα, πατάτες κ.α. Στην επιστροφή τους από τα λιμάνια προορισμού ή διέλευσης, το καϊκι έφερνε πάντα προϊόντα που έλειπαν από την περιοχή, όπως κρασί, πιθάρια, κεραμύδια, τούβλα, στάρια, κ.α. Στα επόμενα χρόνια οι αφοί Γκαγκάκη ασχολούνται με το εμπόριο τοποθετώντας καπετάνιο τον εξίσου άριστο ναυτικό Λευτέρη Μήτσου μέχρι περίπου το 1961, όταν πλέον το ναυτεμπόριο του Πηλίου θα σταματήσει απότομα, λόγω του νέου δρόμου που συνδέει τον Βόλο με την Ζαγορά. «Η ρόδα έφαγε το κουπί» όπως χαρακτηριστικά λένε οι ντόπιοι.
Το σκάφος μεταφέρεται στα Πευκάκια Βόλου, εκεί αφού ξαρματώθηκε, η μηχανή του πουλήθηκε και έτσι παροπλισμένο αυτοβυθίστηκε μαζί με άλλα καϊκια της περιοχής.
Για τα σκάφη και το ναυτεμπόριο της περιοχής του Πηλίου έχουν σωθεί αρκετά και έχουν καταγραφεί χάρις την αγάπη για τον τόπο τους από ανθρώπους που τα είδαν και τα έζησαν
Στα Πευκάκια του Βόλου έζησε και «ο ζωγράφος του ταρσανά» ο Ν. Αθ. Χριστόπουλος. Στον οικογενειακό του ταρσανά ζωγράφισε περίπου 20 από τα Ζαγοριανά Καράβια.
Γιώργος Μπουζούνης 2019
Βιβλιογραφία:
- Αρμενίζοντας με τα Ζαγοριανά Καράβια -Βόλος2010κείμενα:Α.Τζαμτζη-Κ.Στούρνα-Μ.Γκαγκάκη, Ν .Διαμαντάκου-Γ.Θωμά- Α.Κατσιμού
- Το σχολείο της θάλασσας (χρονικό μιας ακρογιαλιάς) του Κώστα Στούρνα 1968
- Η ιστορία του τελωνείου του Χορευτού , του Μανώλη Γκαγκάκη, δημοσιευμένο κείμενο στο <επί Ζαγοράς> του ιδίου (1880-1967)
Φωτογραφίες από το μοντέλο
